Gisteren werd de 36-jarige Yannick Verdyck bij een huiszoeking in zijn woning aan de Molenlei in Merksem door de politie doodgeschoten. Het Observatorium, een gespecialiseerde nieuwswebsite over extreemrechts, kwam een video van de zogenaamde “Dissidentenbarbecue” op 22 augustus 2022 op het spoor waarin de bevriende spreker Brecht Arnaert als slotwoord profetische woorden lijkt uit te spreken: “Wie op de barricades staat, is beter zichtbaar om neergeschoten te worden.” Tijdens de extreemrechtse bijeenkomst kwam ook Yannick Verdyck zelf aan het woord. Hij stelde er dat “de democratie nooit heeft gewerkt en nooit zal werken.” Verder heeft hij het onder meer over een “oligarchie” die “elimineert” en “moedige mensen” die nodig zijn om een “revolutie” te ontketenen. Was hij toen al plannen aan het smeden?
Extreemrechts discours
Meteen nadat de dood van Verdyck bekend raakt, begonnen op sociale media tal van stemmen één welbepaald element uit de door politie en parket verschafte informatie in twijfel te trekken: namelijk dat het dodelijk slachtoffer bij extreemrechts moest gesitueerd worden. In onderstaand artikel stelt Het Observatorium dat de handelingen van Yannick Verdyck duidelijk ingebed zijn in een veel breder extreemrechts discours. Dat discours staat bijzonder vijandig tegenover de democratie en de grondwettelijke rechtsstaat.
Voor wie de milieus kent en volgt waarin Yannick Verdyck gedijt, behoeft dat etiket echter weinig discussie. Het kon al een hele poos afgeleid worden van de sociale media van de Antwerpenaar (Facebook, Twitter, Instagram) en van zijn geschreven en gesproken bijdragen aan een paar opmerkelijke media (zie verder). Waar moet men iemand ideologisch situeren die o.m. uithaalde naar feminisme, ‘ecofundamentalisme’ en – uiteraard – ‘wokeness’? Wat moet men denken van iemand die aanhanger is van samenzweringstheorieën, die de terugplooigedachte tot in het allerindividueelste doortrekt (de prepper die zich voorbereidt op de ineenstorting van de samenleving en de chaos die erop zou volgen) maar die wel op basis van die gedachte een netwerk vlecht met gelijkgezinden? Dat iemand karabijn- of pistoolschutter in een schietclub is, daar is niets mis mee. Maar dat wordt anders wanneer bij een huiszoeking blijkt dat er een hele stock wapens wordt aangelegd, met bijbehorende munitie en andere ‘accessoires’ zoals vesten, warmte- en nachtkijkers, walkietalkies en drones. Waar moet men iemand situeren die de huidige structuren wilde vervangen door een ‘militaire dictatuur’?
Complotdenker
In de samenzweringstheorieën zou het de staat, overheid of elite gaan om het omvormen van de bevolking tot willoze slaven. De boosterprik is daar het uitgelezen instrument voor. Centraal staan twee concepten: de vrijheid en het individu. Twee concepten die tijdens de coronacrisis in meerdere Europese landen overgenomen en ingevuld werden door extreemrechtse krachten die op die manier de woede van een deel van de misnoegde bevolking wilden kanaliseren. Daar, bij die misnoegde burger, ligt de soevereiniteit die de autoriteit van de overheid betwist en zich er niet alleen tegen verzet maar zich er vooral ook aan onttrekt. Die beweging van ‘soevereine burgers’ kent wat impact in o.m. Duitsland maar is vooral van belang in de Verenigde Staten.
Libertarisme
In wezen, en daarmee komen we ook bij de media waarin Yannick Verdyck zijn ideeën uiteenzette, zitten we hiermee bij wat het libertarisme wordt genoemd en meer bepaald de uiterst rechtse variant ervan. De libertariërs, de naam zegt het, streven naar een maximale individuele vrijheid en beogen daarvoor een even maximale soevereiniteit. Dat betekent meteen dat ze zich tegen de staat (of de overheid) kanten en in het bijzonder tegen de belastingen die de overheden innen. De terugplooigedachte maakt dat ze zich daarentegen interesseren voor en toeleggen op cryptomunten en andere instrumenten om de financiën van de staat te omzeilen. Of zoals Yannick Verdyck, officieel handelaar in goud en zilver, het op zijn Twitter formuleerde: “Fysiek goud, zilver, bitcoin en monero kopen is uzelf verzetten tegen het financiële en politieke establishment”.
Brecht Arnaert
Veel van de gedachten, tot zelfs concrete tips, deelde Yannick Verdyck in het in 2011 opgerichte beleggersblad MacroTrends. Stichter, hoofdredacteur hiervan is Brecht Arnaert. Deze in 1981 in Ieper geboren libertarische complotdenker kwam recentelijk in het nieuws doordat hij mee greep op de anticoronabetogingen trachtte te krijgen. In zijn studentenjaren was Arnaert actief bij Jong-N-VA en bij het Liberaal Vlaams Studentenverbond. Als fervent Vlaams-nationalist publiceerde hij onder meer een werkje, “De kwantumsprong”, over hoe Vlaanderen zijn onafhankelijk kon verwerven: “De Vlaamse volksvertegenwoordigers in het federale parlement moeten een expliciet illegale actie ondernemen om daarmee het recht te herstellen. Het verwerpen van de bestaande rechtsorde is per definitie illegaal, maar niet immoreel. Het is de kwantumsprong: de wet breken, om recht te halen”. Het boek werd voorzien van een voorwoord door Matthias Storme. De redactie was in handen van niemand minder dan Sam Van Rooy en vader Wim Van Rooy leverde een lovende quote. Brecht Arnaert en Yannick Verdyck zaten met hun complottheorieën, hun aversie van de overheid en de democratie, hun hang naar wapens (Arnaert verdedigt voor België vrij wapenbezit naar Amerikaans model) behoorlijk op dezelfde golflengte.
Ayn Rand
Arnaert stelt zich al eens voor als medewerker aan de Madrileense Carlos III-universiteit hoewel zijn band met deze instelling vandaag niet te traceren valt. Hij was er doctoraatsstudent, maar van een behaald doctoraat valt niets te bespeuren. Wellicht zou hij er anders stevig mee uitpakken om zijn complottheorieën een schijn van wetenschappelijkheid te verlenen. Hoe dan ook, met de Madrileense referentie op zak afficheert hij zich als aanhanger van de Oostenrijkse (economische) school, de stroming rond Ludwig von Mises met in zijn spoor onder meer Friedrich von Hayek en Murray Rothbard. Als fervente tegenstanders van al het collectieve, en zeker al wat naar socialisme neigde, bepleitten ze een ultraliberalisme. Niets of niemand mocht de vrije ontwikkeling van het kapitalisme in de weg staan. Geen (sociale) bijsturing, geen betutteling.
En dan valt tenslotte de laatste, en wellicht meest doorslaggevende naam, van de ideologische onderbouw van deze libertarische complotdenkers. Het complete laissez-faire kapitalisme werd ook bepleit door de Amerikaanse filosofe van Russische origine, Ayn Rand (geboren Alisa Zinovjevna Rosenbaum). Die verwierf vooral bekendheid met romans als The Fountainhead (De eeuwige bron) en Atlas Shrugged (Wereldschok). In het eerste werk wordt sterk gepleit voor individualisme en egoïsme, waarmee we ook even terug bij de ‘preppers’ en hun absolute terugplooi zijn. Zelfde geluiden in het tweede werk dat zich afzet tegen elke vorm van collectief (samen)werken, egoïsme en onbelemmerd kapitalisme bepleiten. Wie bij Rand komt aandraven met gelijke kansen valt volgens deze filosofe onder te brengen in twee categorieën: plunderaars of schooiers.
Profetische woorden tijdens “Dissidentenbarbecue”
Dat kwam deze zomer nog tot uiting op de door mede door Arnaert georganiseerde “Dissidentenbarbecue” waarop ze allebei het woord nemen. Die barbecue ging afgelopen 23 juli 2022 door in Vlaams-Brabantse Vlezenbeek.
Al van bij zijn eerste zin steekt Verdyck stevig van wal: “Democratie heeft nog nooit gewerkt en zal ook nooit werken.” Al snel gaat hij op dat elan verder. “Als je een rechtspersoon of organisatie gaat oprichten, dan ga je de oppositie centraliseren en geef je het systeem een heel handige attack-vector om uw oppositie te vernietigen. Want wat zien we bijvoorbeeld met de boeren in Nederland? Die hebben heel hun leven lang volgens de regeltjes gespeeld en alles gevolgd. En de oligarchie beslist: de voedselproductie moet naar beneden. Dus wat doen ze? De oligarchie stuurt de politie naar de boeren en die worden geëlimineerd. Van zodra je een bepaald doel gaat worden, ben je kwetsbaar. Als je wilt overleven, als je een revolutie wilt plegen, dan zul je dat decentraal moeten doen en moet je jezelf stukgewijs uit het systeem trekken”.
Nog volgens Verdyck is het “een heel grote fout van heel veel mensen om altijd te wachten op een ander om de juiste beslissing te nemen. Als je oplossingen wilt, dan moet je zelf als individu beslissen: ik stap eruit, ik doe niet meer mee. Mensen zijn vaak niet moedig genoeg om dat te doen.” Tijdens deze passages komt Brecht Arnaert in beeld terwijl hij duidelijk instemmend knikt en luid applaudisseert.
Brecht Arnaert sluit de Dissidentenbarbecue met een profetische slotzin af. “Ik zeg altijd: wie op de barricades gaat staan, is beter zichtbaar om neergeschoten te worden. Hartelijk dank voor je moed. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we moedige mensen hebben.”
Ontkennen van extreemrechts etiket
Ziedaar de contouren van een wereldbeeld van een kleine subcultuur die zich ook in Vlaanderen ontwikkelt. Om mensen aan te trekken moet het extreemrechtse etiket uiteraard geweerd worden. Zoals alle extreemrechtse complotdenkers die zich op de coronabetogingen en andere misnoegdheid enten, wordt dat etiket ontkent en ingeruild voor een “noch links, noch rechts”-label, een truc die zo oud als het fascisme is. En dus noemen ze zich bijvoorbeeld… dissidenten.