Een lidstaat van de Europese Unie die fascistische soldaten eert? De commissie van het Kroatische parlement die zich buigt over aangelegenheden van oorlogsveteranen wil een nieuw militair kerkhof oprichten met de graven van 550 soldaten uit de Tweede Wereldoorlog. De commissie stelt dat het om “Kroatische soldaten” gaat. Opmerkelijk is dat deze soldaten deel uitmaakten van de Ustasa, de in 1929 door Ante Pavelic opgerichte fascistische partij. Toen de nazi’s in 1941 het gebied veroverden, kwam Pavelic als dictator aan het hoofd te staan van het marionettenregime van nazi-Duitsland, de zogenaamde Onafhankelijke Staat Kroatië (NDH). Er volgde een genocide op Joden, zigeuners en Serven.
In zijn boek ‘Anatomie van het fascisme’ schat de Amerikaanse historicus Robert Paxton dat de Ustasa 500.000 Serven, 200.000 Kroaten, 90.000 Bosnische moslims, 60.000 Joden, 50.000 Montenegrijnen en 30.000 Slovenen vermoordde.
Uiteindelijk werden deze fascisten in 1944-45 door de partizanen onder leiding van Tito overwonnen. Pavelic ontsnapte, vermomd als priester met behulp van het Vaticaan naar Rome, dan naar Argentinië en zou in 1959 in het eveneens fervent katholieke Franco-Spanje overlijden.
Na het opbreken van Joegoslavië, toen Kroatië in 1992 onafhankelijk werd, rehabiliteerde president Franjo Tudman de Ustasa. Van hun vlag maakte hij een nationaal symbool. De Kroatische munt, de kuna, werd genoemd naar de munt uit de fascistische periode. Tudman was zelf antisemiet en zaaide twijfel over de omvang van de Holocaust. Zes miljoen vermoorde Joden was overdreven, beweerde hij onder meer, want gebaseerd op emotionele, vertrokken getuigenissen.
Het voorstel van de parlementaire commissie kwam er dezelfde dag dat in Oostenrijk een verbod werd uitgevaardigd om in Bleiburg een herdenking te houden voor tienduizenden Ustasa-soldaten die door partizanen omgebracht werden. Het Oostenrijkse ministerie van binnenlandse zaken zag dat deze herdenking steeds meer een bijeenkomst werd van Kroatische ultranationalisten en neofascisten.
In Kroatië weerklinkt protest tegen het besluit van de parlementaire commissie die inmiddels ook door het bevoegde ministerie werd gevolgd. Eén van de antifascistische organisaties schreef dat “het Kroatische leger tijdens de Tweede Wereldoorlog het partizanenleger was dat ervoor zorgde dat Kroatië aan de zijde van de zegevierende anti-Hitlercoalitie kwam te staan”.
Bron: Balkan Transitional Justice
Beeld: Flickr (herdenkingsmonument in het voormalige naziconcentratiekamp Sejmište op grondgebied van de NDH)