De voorbije weken werd extreemrechts om verschillende redenen zwaar in het defensief gedreven. Ten eerste, hun jarenlange geflirt met de despoot Vladimir Poetin ontplofte vol in hun gezicht toen Rusland de oorlog aan Oekraïne verklaarde. Verschillende extreemrechtse toppers maakten ondertussen een stuntelige bocht over hun voormalige Russische held. De afgang van Lega-leider Matteo Salvini aan de Pools-Oekraïense grens was daar een sprekend voorbeeld van.
Ten tweede, met zijn oorlog in Oekraïne veroorzaakt Poetin een enorme humanitaire crisis. Na drie weken oorlogsgeraas is de grootste naoorlogse Europese vluchtelingenstroom een feit. Als het over vluchtelingen gaat, speelt extreemrechts doorgaans een thuismatch en scanderen ze unisono dezelfde slogans: grenzen dicht, eigen volk eerst! Maar dit keer hebben de vluchtelingen witte en christelijke roots. Opeens horen we extreemrechts pleiten voor open grenzen en versoepeling van asielprocedures. Ook rond dit onderwerp moeten ze hun jarenlange mantra’s plotsklaps grondig herzien.
Op de koop toe riep N-VA een kleine crisis over zichzelf af door in haar jongerenafdeling een voorzitter aan te laten stellen die banden met het neofascistische Schild & Vrienden zou hebben. In een niet zo ver verleden distantieerde voormalig staatssecretaris Theo Francken zich nog van Schild & Vrienden met de woorden “Dit is mijn Vlaanderen niet”.
Inbeuken op zondebokken
Een zinnig mens veronderstelt dat men hier de nodige lessen uit zal trekken. En dus stopt met het opvrijen van buitenlandse en binnenlandse geestesgenoten die nog radicaler zijn.
Helaas. De geschiedenis leert dat extreemrechts interne contradicties altijd oplost door externe zondebokken te demoniseren en zelf nog méér te radicaliseren. In een iets verder verleden effende Benito Mussolini het pad. Zo had had de Italiaanse peetvader van het fascisme aanvankelijk weinig problemen met Joden. Nogal wat Joden waren lid van Mussolini’s partij, in zijn kabinet zaten Joodse ministers en hij had een Joodse minnares. Na een aantal politieke fiasco’s en onder invloed van het succes van Hitler ontdekte Mussolini het strategisch potentieel van het antisemitisme. Even later voerde ook Mussolini harde anti-Joodse maatregelen in en werd het antisemitisme gebruikt als een afleidingsmechanisme, als een zondebok.
Een flinke dosis opportunisme en hypocrisie is ook het hedendaags rechtsextremisme en fascisme niet vreemd. Het is dus een kwestie van tijd voor ze frontaal gaan inbeuken op een nieuwe zondebok, om zo hun interne problemen en tegenstellingen te verdoezelen. Zo is het altijd geweest en er is geen enkele reden om te veronderstellen dat het nu anders zal lopen.
Op dit moment is extreemrechts nog volop naar een nieuw discours op zoek, maar de eerst contouren worden stilaan duidelijk: de zogenaamde fake vluchtelingen zijn een van de volgende zondebokken. Het nieuwe discours wordt al uitgetest in het huisblad ’t Pallieterke, in het federaal parlement (Dries Van Langenhove) en in het Vlaams Parlement (Chris Janssens). En zeer waarschijnlijk zal het daar niet bij blijven. We mogen ons binnenkort aan experimenten met een paar andere aanvalslijnen verwachten. Alvast een kleine voorspelling: moslims, Walen en groenen vinden de extreemrechtse scherpslijpers altijd een interessante boksbal. En over boksballen gesproken: als woorden niet zouden volstaan, dan zijn er nog altijd stoottroepen van Voorpost en Schild & Vrienden om een paar welgemikte provocatieve straatacties uit te voeren.
Als antifascisten kunnen we dus maar beter op onze hoede zijn en onze oren en ogen open houden.